Conflict of powers
 

     Conflict of powers แปลว่า ความขัดแย้งทางอำนาจ แต่ถ้าเป็น Conflict of Flowers ก็แปลว่า ความขัดแย้งของดอกไม้ สำนวนหลังนี้ต้องรอให้เซียนเวทีนางงามช่วยวินิจฉัย ในวันนี้ผู้เขียนยังไม่ว่างจะไปพูดเรื่องนั้น

      อำนาจในเมืองไทยเรานี้มีอยู่ 3 ทาง ใหญ่ๆ ได้แก่

1. อำนาจของสถาบันพระมหากษัตริย์

2. อำนาจของสถาบันคณะสงฆ์

3. อำนาจของรัฐบาล ซึ่งมาจากการเลือกตั้งของปวงชน ตามรัฐธรรมนูญ

รัฐธรรมนูญฉบับแรกของเมืองไทยนั้น นำเสนอโดย หลวงประดิษฐ์มนูธรรมหรือนายปรีดี พนมยงค์ หัวหน้าคณะราษฎร์ ผู้นำในการปฏิวัติหรือ ที่เรียกอย่างสวยงามว่า "การอภิวัฒน์" ในวันที่ 24 มิถุนายน พ.ศ.2475 ในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 7 แห่งราชวงศ์จักรี และในวันที่ 27 มิถุนายน พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวก็ทรงยินยอมลงพระปรมาภิไธยในรัฐธรรมนูญฉบับแรก ซึ่งถือว่าเป็นฉบับชั่วคราว และนั่นคือเริ่มต้นของสิ่งที่เรียกว่า "รัฐธรรมนูญ" มาจนกระทั่งปัจจุบัน

     ถามว่า ก่อนหน้านั้นรัฐธรรมนูญไปไหน ? ทำไมไม่มีใครรู้จัก ? ก็ตอบว่า แต่เดิมมานั้น ประเทศชาติปกครองโดยระบบพ่อขุนหรือพระมหากษัตริย์ ทรงเป็นผู้นำ เป็นจอมทัพ และเป็นต้นบัญญัติแห่งพระอาญาและกฎหมายทั้งปวง ใครจะล่วงละเมิดมิได้ พระดำรัสของพระเจ้าแผ่นดินคือพระอาญาสิทธิ์ กษัตริย์ตรัสแล้วมิคืนคำ เป็นกฎหมายใช้ได้ทันที ไม่ต้องมีการลงมติแม้แต่วาระเดียว !

     ดังนั้น ถ้าจะพูดถึงรัฐธรรมนูญไทยสมัยโบราณ ก็ต้องกล่าวว่า พระมหากษัตริย์นั่นแหละคือรัฐธรรมนูญ เพราะทรงเป็นพระเจ้าแผ่นดิน เป็นผู้ออกกฎหมาย หรือแม้แต่เป็นปฐมแห่งประเพณีอันดีงามแทบทุกอย่าง

     และเมื่อพระมหากษัตริย์ทรงเทิดทูนสถาบันพระพุทธศาสนา ทรงให้ความเคารพยกย่องพระภิกษุสามเณร พระพุทธศาสนาอันรวมถึงพระภิกษุสามเณรจึงอยู่เหนือหรือสูงกว่าสถาบันพระมหากษัตริย์ และแน่นอนว่าย่อมอยู่เหนือรัฐธรรมนูญไปโดยปริยาย

     พอมามีรัฐธรรมนูญเป็นตัวหนังสือในปี 2475 นั้น ปรากฏว่า มีการบังคับให้พระมหากษัตริย์ทรงอยู่ภายใต้รัฐธรรมนูญ รวมถึงพระภิกษุสามเณรด้วย หากแต่กับคำว่า "พระพุทธศาสนา" คณะราษฎรมิได้ระบุว่า "ต้องอยู่ภายใต้รัฐธรรมนูญ" หรือไม่ ? แม้แต่คำว่า "พระพุทธศาสนาเป็นศาสนาประจำชาติไทย" ก็มิได้เขียนไว้ !!

      อย่างไรก็ดี รัฐธรรมนูญก็ยังให้สิทธิและอำนาจแก่สถาบันพระมหากษัตริย์หลายมาตรา รวมไปถึงสถาบันพระพุทธศาสนาด้วย

     นั่นเป็นเรื่องของอำนาจที่เปลี่ยนรูปร่างจากเดิมมาสู่ระบบปัจจุบัน

     แต่อย่างไรก็ตาม การมีหรือทรงไว้ซึ่งอำนาจของสถาบันพระมหากษัตริย์และสถาบันสงฆ์ อันหมายถึงพระพุทธศาสนาโดยรวมนั้น ย่อมขึ้นอยู่กับ "พระราชจริยาวัตร" และ "วัตรปฏิบัติ" ของพระมหากษัตริย์และพระสงฆ์สามเณรเอง ว่าทรงดำรงอยู่ในทศพิธราชธรรม บำเพ็ญพระราชกรณียกิจเป็นประโยชน์แก่ประชาชนหรือไม่ และพระสงฆ์สามเณรนั้น ยังคงรักษาศีล ประพฤติธรรม นำพาศาสนกิจเป็นประโยชน์แก่ประเทศชาติและประชาชนอยู่หรือไม่ ? หากว่ายังคงดำรงรักษาสถานภาพอันดีงามอยู่อย่างเสมอต้นเสมอปลาย สถาบันทั้งสองก็ย่อมได้รับการเคารพบูชาและให้อำนาจอย่างสูง ถ้าตรงกันข้ามก็เสื่อมอำนาจความนิยมไปเช่นกัน

     ส่วนอำนาจของรัฐบาลนั้น เป็นอำนาจย่อยที่ซอยแบ่งกับอีก 2 สถาบันอันขึ้นตรงต่อรัฐธรรมนูญ คือ ศาลอาญา และสภาผู้แทนราษฎร รวมเป็น 3 อำนาจ ที่ใช้อำนาจแทนพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

     เมื่อสรุปตามนี้แล้ว ก็พอจะประมาณได้ว่า อำนาจในเมืองไทยเรานี้มีอยู่ 5 สถาบันหลัก ได้แก่

1. สถาบันคณะสงฆ์ หรือสถาบันพระพุทธศาสนา

2. สถาบันพระมหากษัตริย์

3. สถาบันศาลฎีกา

4. สถาบันผู้แทนราษฎร หรือรัฐสภา

5. สถาบันคณะรัฐมนตรี

    แต่ศาลอาญาก็ดี สภาผู้แทนราษฎรก็ดี ถูกตีกรอบให้ "ศาลอาญาต้องสังกัดกระทรวงยุติธรรม ซึ่งอยู่ภายใต้การบริหารงานของรัฐมนตรีว่าการกระทรวงยุติธรรม" และ "ผู้แทนราษฎรต้องสังกัดพรรคการเมือง" ทำให้อำนาจทางศาลอาญาและสภาผู้แทนราษฎร ต้องขึ้นตรงต่อ "นายกรัฐมนตรี" ซึ่งเป็นหัวหน้ารัฐบาล ดังนั้น ผู้เขียนจึงยุบรวมอีกสองอำนาจนี้ไว้ในอำนาจของรัฐบาลเป็นอำนาจเดียว ยิ่งนายกรัฐมนตรีมีเสียง ส.ส.อยู่ในพรรคมากเท่าใด ก็ยิ่งมีอำนาจทั้งสามนี้เพิ่มขึ้นเท่านั้น นั่นละกระมั่งที่เขาเกรงกันว่า "พ.ต.ท.ทักษิณ ชินวัตร" จะเป็นเผด็จการ เพราะสามารถรวบอำนาจทั้ง 3 มาไว้ในมือ โดยถูกต้องตามกฎกติกาและมารยาทแบบไทยๆ

     อย่างไรก็ดี วันนี้จะเขียนเรื่อง ความขัดแย้งทางอำนาจ ซึ่งเป็นปรากฏการณ์จริงที่เกิดขึ้นในยุคปัจจุบัน จึงขอนำเสนอเป็นเรื่องๆ ดังต่อไปนี้

Conflict of powers ครั้งที่ 1

     พ.ศ.2544 มีการปรับปรุงระบบราชการในประเทศไทยขนานใหญ่ รวมถึงกรมการศาสนา ซึ่งเป็นสำนักงานเลขาธิการมหาเถรสมาคมโดยตำแหน่ง ต้องได้รับการเปลี่ยนแปลง การเปลี่ยนแปลงในคราวนั้นทำกันอย่างยิ่งใหญ่ มหาเถรสมาคม โดยการแนะนำของนายมีชัย ฤชุพันธุ์ และนายวิษณุ เครืองาม ได้ตั้งคณะกรรมการยกร่างพระราชบัญญัติคณะสงฆ์ พ.ศ.2505 (แก้ไขเพิ่มเติม พ.ศ.2535) ขึ้นมาใหม่ทั้งหมด

     เมื่อคณะกรรมการทำการ "ยกร่าง" เสร็จสรรพแล้ว ก็นำเสนอมหาเถรสมาคม ๆ ก็ลงมติ "ให้ผ่าน" อย่างเป็นเอกฉันท์ และสมเด็จพระพุฒาจารย์ (เกี่ยว อุปเสณมหาเถร) วัดสระเกศ ในฐานะประธานการประชุมมหาเถรสมาคม ได้นำไปมอบให้ พ.ต.ท.ทักษิณ ชินวัตร ในงานบุญที่วัดสระเกศ

      กล่าวทาง พระธรรมวิสุทธิมงคล หรือหลวงตามหาบัว พระวัดป่าบ้านตาด สายพระอาจารย์มั่น จู่ๆ ก็ชวนลูกศิษย์ลูกหาสายวัดป่าประมาณ 5,000 รูป ไปประชุมกันที่วัดอโศการาม จังหวัดสมุทรปราการ ในวันที่ 22 เมษายน 2545 กล่าวคัดค้านการแก้ไขพระราชบัญญัติของมหาเถรสมาคม ซึ่งมีสมเด็จพระพุฒาจารย์เป็นประธานว่า "ไม่ชอบด้วยพระธรรมวินัย" จึงขอให้รัฐบาล "ถอนร่างออกไป-ไม่งั้นจะสู้ตาย" ปรากฏว่า รัฐบาลไทยซึ่งตอนแรกก็กระดี้กระด้านำร่างเข้าสู่ที่ประชุมคณะรัฐมนตรีเพื่อขอความเห็นชอบ และส่งต่อไปยังคณะกรรมการกฤษฎีกาเพื่อขัดเกลาสำนวน รอเพียงส่งเข้าสู่ที่ประชุมผู้แทนราษฎรเท่านั้น ก็จะสำเร็จเป็นพระราชบัญญัติคณะสงฆ์สมบูรณ์แบบ แต่ครั้นถูกหลวงตาบัวประท้วง ก็รีบรับมุก (แต่ก่อนเขียนเป็น-มุข) ของหลวงตาบัว โดยการ "ดองเรื่อง" เอาไว้ ให้คณะกรรมการกฤษฎีกาตีความ - ขัดๆ เกาๆ ไปจนกว่าพระสงฆ์จะเข้าใจกันให้เป็นเอกฉันท์ค่อยผลักดันกันขั้นต่อไป นับเวลามาถึงบัดนี้ก็ 4 ปีดีดักแล้ว คนไทยก็ใกล้จะหายจนกันทั่วทุกตัวตนแล้ว เหลือเพียงพระสงฆ์ยังไม่หายสงสัยว่า "รัฐบาลไทยเอากฎหมายคณะสงฆ์ฉบับมหาเถรสมาคมไปเก็บไว้ในเซฟของแบงค์ไหน เมื่อไหร่จะเบิกออกมา.."

Conflict of powers ครั้งที่ 2

     วันที่ 16 พฤษภาคม 2548 มีข่าวจากมหาเถรสมาคมว่า ก่อนหน้านั้นมีหนังสือจากสำนักงานเลขาธิการนายกรัฐมนตรี ถึงมหาเถรสมาคม ขอความร่วมมือ "ออกกฎมหาเถรสมาคม ให้วัดต่างๆ ทั่วประเทศห้ามมิให้มีการขายหวยบนดินภายในบริเวณวัด"

      แนวโน้มแห่งการประสานงาน-ประสานงา ทางอำนาจทั้ง 2 ขั้วเหล่านี้ จะเป็นไปในทิศทางใด เป็นเรื่องที่ต้องติดตามจับตามองอย่างใกล้ชิดประติดประต่อ ด้วยความละเอียดรอบคอบและรอบด้าน บ้านเมืองวันนี้มีองค์ประกอบเพิ่มขึ้นเยอะ ถ้าเป็นศัพท์ทางเทคโนโลยีก็เห็นทีจะต้องเรียกว่า มีหลายฟังชั่น (functions-เอนกประสงค์) และหลายโซลูชั่น (solutions-วิธีการแก้ไข) จะใช้ตำราหมอดูเพียวๆ แบบพระครูวิจิตรสุธาการ-บ้านหมี่ -ลพบุรี ท่านใช้ คงไม่สามารถบอกหรือแก้ปัญหาได้ทั้งระบบ ต้องอ่านค่าทุกระดับ นับตั้งแต่โปรแกรมแม่ เช่น วินโดวส์ ลีนุกซ์ เป็นต้น ซึ่งเปรียบเสมือนรัฐธรรมนูญ รวมถึงที่มาที่ไป คือบริบทของสังคมตั้งแต่อดีตถึงปัจจุบัน และโปรแกรมย่อย ซึ่งใช้จอยเข้ากับโปรแกรมแม่นั้นอย่างถูกต้อง-ถูกเวอร์ชั่น ก็จะไม่ผันแปรค่าไปจากที่กำหนดไว้ในเสป็ก พวกนี้ได้แก่กฎหมายลูก ซึ่งต้องอนุโลมตามรัฐธรรมนูญ นอกนั้นยังมีอุปกรณ์อิสระ-ไร้สาย หรือวายเลส (wireless) ได้แก่พวกองค์กรอิสระ เป็นอำนาจนอกระบบ ซึ่งเข้ามามีอิทธิพลต่อระบบแม่ได้ในบางครั้ง

     และนี่คือ Conflict of powers ที่ผู้เขียนขอนำเสนอแด่แขกผู้มีเกียรติทุกท่านที่สู้อุตส่าห์สละเวลาอันมีค่าเข้ามาเยี่ยมวัดไทย ลาสเวกัส ทางโฮมเพจเล็กๆ แห่งนี้ โดยเฉพาะกับคอลัมน์นี้ ขอชื่นชมท่านอีกครั้งด้วยวลีหวานๆ ของดอกหญ้าว่า "เพียงแวะเข้ามาชม เราก็แอบนิยมคุณอยู่ในใจ.."

     มีหลายคนไล่ให้ผู้เขียนไปนั่งสมาธิอยู่ในป่า อย่ามายุ่งกับเทคโนโลยี เพราะว่านี่เป็นเรื่องของโลก ๆ แต่ผู้เขียนไม่ตอบโต้ เพราะเคยทำการสำรวจความนิยมแล้ว ปรากฏว่ามีทั้งคนเห็นด้วย-กลางๆ และคัดค้าน คือคนที่อยากให้ทำงานด้านนี้ก็มี ที่เห็นว่าไร้สาระก็มี ที่เห็นว่า "แล้วแต่" ก็มีเยอะ นั่นเป็นกระแสเสียงในสังคมประชาธิปไตย

      สำหรับผู้เขียนแล้ว ขอยืนยันว่า ตั้งใจอุทิศความคิดความอ่านให้เป็นประโยชน์ต่อสาธารณชน โดยยึดเอาความถูกต้อง-เที่ยงธรรม และเป็นประโยชน์ต่อพระศาสนาและประเทศชาติเป็นหลัก มันอาจจะไม่ถูกใจใครบางคน-บางกลุ่ม บางพวก แต่ว่าถ้าประชาชนส่วนใหญ่ได้ประโยชน์ เราก็จำต้องชั่งน้ำหนักเลือกเอาทางนั้น เพราะพระพุทธเจ้าตรัสเป็นนโยบายทางการเผยแผ่พระพุทธศาสนาไว้ว่า "พหุชนหิตาย พหุชนสุขาย โลกานุกมฺปาย" แปลว่า เพื่อประโยชน์ เพื่อความสุข ของชนหมู่ใหญ่ และเพื่อเกื้อกูลแก่โลก

     จริงอยู่ เราอาจจะมิใช่พระอริยเจ้าผู้รู้เห็นเสียทุกสิ่งทุกอย่าง แต่เราก็พยายามวิเคราะห์ข้อมูลอย่างเป็นระบบที่ได้รับการบรรจุเป็นหลักสูตรสอนสั่งกันอย่างเป็นระบบตั้งแต่นักธรรมชั้นตรี โท เอก และเปรียญธรรมชั้นไวยากรณ์ถึงประโยค ป.ธ.9 เราจึงค่อนข้างจะแน่ใจว่า สิ่งที่เรานำเสนอตามค่าที่วิเคราะห์ได้ทั้งหมดนี้ มีความถูกต้องชัดเจน ตอบคำถามได้อย่างเป็นขั้นเป็นตอน ไม่โมเมมั่วนิ่ม ถ้าหากจะมีข้อผิดพลาดบ้างก็คงจะมาจาก 1.แหล่งข่าว 2.การติดต่อสื่อสาร และ 3.ความอ่อนด้อยทางสติปัญญาและประสบการณ์ของเราเอง หรือด้านอื่นๆ ที่คาดไม่ถึง จึงต้องขอออกตัวไว้ ณ ตรงนี้ ว่านี่คือหลักการ วิธีการ การทำงานของเรา ก่อนจะมาเป็นทุกความเห็นของพระมหานรินทร์ในคอลัมน์นี้

ด้วยรักและจริงใจ

พระมหานรินทร์ นรินฺโท
วัดไทย ลาสเวกัส รัฐเนวาด้า สหรัฐอเมริกา
29 พฤษภาคม 2548
เวลา แปซิฟิกโซน 10:00 a.m.